Çocuklar ile Cinselliği Nasıl Konuşmalı?
Anne ve baba olmak dünya üzerinde hemen hemen her bireyin tatmak istediği bir serüvendir. Bir evlilik neticesi ile doğru zamanda ve arzulanan bir çocuğun dünyaya gelişi ile başlar bu serüven. Bu serüvenin baş rolü ise sizden önce dünyaya gözlerini yeni açmış olan çocuğunuzdur. Onun gelişi ile yaşamınızda pek çok şey değişir ve yeniden şekillenir. Artık size bağımlı ve sizden öğrenen, sürekli sizi taklit etmeye çalışan ve her anlamda size muhtaç bir canlı ile baş başasınızdır. Onun fizyolojik gereksinimlerini karşılamakla yükümlü olduğunuz kadar manevi ihtiyaçlarını da karşılamak sizin sorumluluğunuzdur. Onun ruhsal iyi oluş halini ona şefkat ve koşulsuz sevginizi vererek sağlarsınız. Karnını doyurur, altını temizler ve ağladığında isteklerini karşılamak üzere yanında olursunuz. Tüm bunları yaparken bir taraftan da ona karşı bir eğitim sorumluluğunuz mevcuttur. Çocuğunuz ilk olarak sizden öğrenir ve sizi taklit eder. Bu eğitim ve bilgiledirme yolculuğunda doğru ve sağlıklı bir bilgi kaynağı olmak uygun sözcük, tutum ve davranışlar ile sağlanır. Öyle ki, çocuklar ebeveynlerin birer aynasıdır. Onlarda gördüklerini yansıtırlar. Sizin ona ve diğerlerine karşı olan tutum ve davranışlarınız nasıl ise o da benzer yaklaşımları kendisine ve diğerlerine gösterecektir.
Bu çocuk yetiştirme serüveninde ise pek çok kişi kendi anne ve babası gibi olmayacağını söyler. Fakat yeri geldiğinde onlar da tıpkı anne ve babaları gibi davranırlar. Özellikle de cinsellik gibi hassas görülen bir konu da ebeveynler öğrendikleri kalıpları kolay kolay terk edemezler. Eğer ki büyüdüğü evde ailece televizyon izlenirken cinsel içerikli bir sahne çıktığında kanal değiştirilmiş ise veya herkes sessizce sağa sola bakarak sanki o sahneler yokmuş gibi davranıldıysa o kimse de yeni kurduğu ailesinde çocuğu ile benzer örüntüler yaşatmaya devam eder. Görmezden gelmek, yokmuş gibi davranmak insanların en sık yaptığı savunma mekanizmalarındandır. Oysa ki, anne ve babamızın yaptığı gibi bu konuyu görmezden gelmek, üzerinde konuşmamak, yokmuş gibi davranmak sorunların devam etmesine katkı sağlar. Bu şekilde cinsellik tabu olmayı sürdürür ve yanlış bilgilerin hükmünce çocuklarınızca yanlış anlaşılabilir.
Cinsellik hakkında konuşulmayan bir toplumda beraberliklerin bu nedenle sonlandığı, aile içi karmaşaların yaşandığı ve ilişkilerde mutsuzluğun hakim olduğu hatta intihar ve cinayet gibi ölümle sonuçlanan olayların vuku bulduğu görülür. Tüm bu yaşananlar ise cinsel bilgi yetersizliğinin sebebidir. Bilgisizlik çocukların, ailenin ve tüm toplumun ruh sağlığını olumsuz yönde etkiler. Bunun önüne geçebilmek için ise ilk olarak ebeveynlerin cinsellik konusunda doğru bilgilendirilmesi ve bu bilgileri sağlıklı bir şekilde çocuklarına aktarabilmesi gerekmektedir. Kısacası, ebeveynler konu hakkında doğru bilgiye ulaşmalıdır fakat ebeveynlerin bilgiyi biliyor olması yeterli değildir. Çocuğa aktarma şekilleri de bir o kadar önemlidir. Çünkü çocuğun yaşı, içinde bulunduğu gelişim dönemi ve algılama kapasitesi gibi değişkenler çocuk ile bu konuyu nasıl konuşacağınızı belirler.
Çocuklar ile Cinselliği konuşurken
Endişelenmeyin kişisel ve ahlaki değer ve yargılarınızı silip atacak değilsiniz.
Bu tür konuşmalarda anlayışlı ve kabul gören bir tutum içerisinde olmakta fayda var. Çünkü çocuğunuzun soru sorabileceği, konu hakkında merak ettiklerini dile getirebileceği bir ortam yaratılmalıdır. Unutmayın, bu konuşma çocuğunuzun doğru bilgiyi sizden öğrenmesi amacını taşıyor. Bırakın tüm merak ettiklerini sorsun.
Sorabileceği sorular hakkında konuşmaya başlamadan önce düşünmenizde fayda olacaktır. Öyle ki onun için bilinmez bir konuyu konuşan çocuk oldukça meraklı olacak ve size pek çok soru yöneltebilecektir. Sizin bu soruları yanıtsız bırakmanız veya emin olmadığınız yanıtlar vermeniz, sorularına tereddüt ile yaklaşmanız onu endişelendirecek ve belki de çok kaygılanarak konuyu kapatacaktır. İstediğimiz bu olmadığından öncelikle sizin cinsellik hakkında rahat konuşuyor olabilmeniz ve sorulara uygun yanıtlar oluşturabiliyor olmanız önemlidir.
Bunun yanı sıra, cinselliği konuşarak anlatmak önemli olsa da cinsellik hakkında karşılıklı tartışmak daha da önemlidir. Çünkü monolog şeklinde öğüt veren bir konuşma çocuk için doğru bir öğretme aracı değildir. Onu da konuşmanın içerisine çekerek karşılıklı bir etkileşim yaratmak daha öğretici olacaktır.
Konuşmayı çok uzun tutarak çocuğunuzun dikkatini dağıtmayın, kısa ve öz cümleler kurmanızda fayda var. Gereksinimlerini karşılayacak düzeyde işlevsel paylaşımlar yapın. Yeni bir gelişim dönemine girdiğinde ve ihtiyaç halinde bu konuşma ileride yenilebilir ve yeni bilgiler o zaman verilebilir.
Çocuğunuza gizlilik ve kişisellik kavramlarının ne olduğunu lütfen anlatın. Gizlilik gizli kalan iken kişisellik kişiye öz olma anlamını taşır. Kişisel bilgiler gizli kalmalı gibi toplumsal bir genel yargı olsa da her kişisel bilgi gizli kalmak zorunda değildir de. Cinsellik kişisel ve özel bir konudur. Dileyen dilediği kimse ile paylaşabilir veya paylaşmayabilir bu bir tercihtir. Kısacası, kişisellik bize özel durumlar hakkında diğerlerine doğal bir sınır çizme tercihidir. Cinselliğin gizli bir kavram olduğunu dile getirmeniz halinde ise çocuk cinselliğin hep gizli kalması, konuşulmaması, yaşanılmaması gerektiğine inanabilir.
Çocuğunuza sarıldığınızda sarılmanın ne kadar güzel bir şey olduğunu bilen çocuğunuz, bu hoş davranış dışında diğer kimselere dokunmak ve sarılmanın cinsellikte nasıl anlamlar taşıdığını konuşmak faydalıdır. Hangi davranışın nasıl uygun olduğu ve kimlere karşı gerçekleştirilmesi doğal olduğu üzerinde konuşulmalı ve böylece bedensel temasların anlamını öğrenmelidir.
Ayrıca, bir başkasının ona dokunuşları onu rahatsız ediyorsa ve istemediği bir yönde ise bu kişiyi nasıl durduracağını öğretmeliyiz. Böyle bir durum söz konusu olduğunda size veya ulaşabildiği en yakın erişkine haber vermesi gerektiğini bilmelidir.
Yine de cinsellik konusunda çocuğunuz ile konuşurken cinselliğin daha çok olumsuz yönlerine odaklanırsanız, bu durum çeşitli olumsuzlukları yanında taşıyabilir. Rahatsız edici dokunmaların gereğinden fazla üzerinde durmak çocuğun anne ve babasından gelen şefkat dolu dokunuşları bile yanlış yorumlamasına neden olabilir. Bu yanlış yorumlama çocuğu çok korkutabilir ve yaralar. Bu sebeple cinsellik hakkında konuşurken cinselliğin her iki ucuna da yeterli oranda değinmek gerekir. Cinselliğin hoşa giden yanları kadar rahatsız edici yanları da eşit düzeyde konuşulmalıdır.
???? Sağlıkla kalın.
Uzman Psikolog ve Aile Danışmanı Belgin Kanat
#MenemenPsikolog
#PsikoİzmirPDM