İzmir'in 'hayalet gemileri' gemi söküm tesislerinde

İzmir Körfezinde yıllarca tehlike saçan sahipsiz icralık gemiler, Aliağa Gemi Söküm Tesislerinde parçalanıp demir çelik firmalarına satılarak hurda olarak ekonomiye kazandırılıyor.

Aliağa Liman sahasına gelen ve daha sonra sahiplerinin borçları nedeniyle alacaklıları tarafından haczedilen gemiler, geçen 4-5 yıllık sürede hukuki sorunlarının çözümlenememesi nedeniyle çevre ve insan sağlığı için tehlike teşkil ediyordu. BODYER isimli gemiden kaynaklı deniz kirliliği yaşanırken, ESI WINNER, SİNAN NAİBOĞLU ve SALAH II isimli gemiler ise, hava muhalefeti nedeniyle bulunduğu yerden sürüklenerek bölgede bulunan liman tesisleri ve gemiler için ciddi tehlike oluşturmuştu. Bölgede bulunan römorkörlerle bu gemilere zamanında yapılan müdahaleler ile tehlikenin büyümesi önlenmişti. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının Limanlar Kanunun 7. maddesinde yapmış olduğu değişiklikle birlikte Aliağa Liman Başkanlığı İdari sahasında terk edilmiş halde yarı batık ve karaya oturmuş durumda bulunan gemilere yönelik liman başkanlıklarının yetkileri artırıldı ve bu kapsamda Aliağa Liman sahasında bulunan ve 'hayalet' olarak adlandırılan gemilerin tümünün satış işlemi gerçekleştirildi. Gemiler, gemi geri dönüşüm bölgesine götürülerek sökülmeleri sağlandı ekonomiye kazandırıldı.

 
10'dan fazla gemi terk edildi
Aliağa bölgesinde sahipsiz veya terk edilmiş halde bulunan gemilerle ilgili yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği Başkanı Kamil Önal, 2014 yılından itibaren haciz işlemleri nedeniyle bölgede 10'dan fazla geminin terk edilerek atıl durumda kaldığını, basına da yansıdığı gibi hava şartları nedeniyle bulunduğu yerden sürüklenerek seyir-can mal çevre güvenliği bakımından bölgede ciddi tehlikelere sebebiyet oluşturduğunu, 2017 yılında Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığınca Limanlar Kanununda yapılan değişiklikle, bölgede ve diğer limanlardaki terk edilmiş atıl gemilerin kısa süre içerisinde bulundukları bölgeden onarılarak kaldırılması ve hurda olarak ekonomiye kazandırılmasının yolunun açıldığını söyledi.
"Kısa sürede temizlendi"
GEMİSANDER Başkanı Kamil Önal, "Bu tip gemiler için liman başkanlığınca öncelikle seyir-can mal çevre güvenliği bakımından risk teşkil edip/etmediği ile ilgili bir inceleme yapılır. Tutanak düzenlenir. Haciz kararı bulunan gemiler personelsiz 1 yıl personeli ile 2 yıldan uzun süre limanlarda beklemeleri halinde seyir-can mal çevre güvenliği bakımından risk teşkil ettiği kabul edilir. Risk tespit edilmesi durumunda tüm masrafları gemi veya deniz aracı ilgililerine ait olmak üzere geminin başka bir yere nakli veya yakıtının tahliyesi dahil olmak üzere her türlü tedbiri almak ve aldırmakla liman başkanlıkları yetkili kılınmıştır. Liman başkanlıkları yabancı bayraklı gemilerde geminin sicile kayıtlı olduğu devletin ilgili makamları nezdinde geminin donatanına geminin bulunduğu yerden kaldırılması ile ilgili bildirim yapar. 45 günlük bir süre sonunda gemi sahibinin gemiyi bulunduğu limandan kaldırmaya imtina etmesi halinde geminin satış işlemleri kurulan komisyon marifetiyle yapılır. Gemi Türk bayraklı ise; donatana bildirim yapılır, adresleri bilinmiyor ise tirajı yüz bin üzerinde olan bir gazetede ilan edilir. İmtina edilmesi durumunda aynı yöntemle satış işlemleri başlatılır. Aliağa bölgemizde bulunan 10'a yakın atıl gemi 2017 yılı içerinde bu yöntemle kısa sürede temizlendi. SALA II isimli Çandarlı körfezi ILICA burnu önünde karaya oturmuş gemi dışında ki bu gemiler tesislerimize getirilerek çevre-iş sağlığı güvenliği mevzuatları kapsamında geri dönüşümleri yapılarak ekonomiye kazandırıldı. Atıl ve terk edilmiş gemiler yıllarca bulundukları yerde tutulmayarak hurda olarak ekonomiye kazandırılması önemli bir husus" dedi.

Yerinde söküm
Aliağa'nın Türkiye'nin önemli limanlarından biri olduğunun altını çizen Önal, diğer limanlarında bulunan ve tesislere gelemeyecek durumda bulunan gemilerin yerinde sökümü konusuna değinerek şu bilgileri verdi: "Gemi geri dönüşüm faaliyetleri ulusal mevzuatlar yanında AB Gemi Geri Yönetmeliği Hong Kong Sözleşmesi gibi mevzuat ve sözleşmelere uyumlu olarak yapılması gereken faaliyetlerdir. Söküm yapılacak alanların durumu dikkate alınarak çevresel tedbirlerin üst seviyede alınması gereklidir. Geminin söküm işlemlerinden önce gemi bünyesinde bulunan atıkları ve kirleticilerin, ayrıca çalışmalarda iş sağlığını tehlikeye düşürecek ortamların tespiti önemlidir. Söküm aşamalarında ortaya çıkan tehlikeli atıkların toplanması ve mevzuatlara uyumlu olarak yönetilmesi de gerekmektedir. Bu nedenlerle gemi söküm bölgesi dışında yapılacak söküm işlemlerinde tehlikelerin tespiti ve atıkların yönetimi konusunda ilgili makamların denetimi ve uzman yardımı alınması önemli bir husustur. Gemi söküm bölgemize yakın bölgelerde yerinde sökümü yapılacak gemiler için derneğimiz uzman ve teknik ekibi çevre ve iş sağlığına uyumlu gemi geri dönüşüm faaliyetleri için önemli destekler vermektedir. İzmir Çevre İl Müdürlüğümüz uzmanlarının bölgede faaliyette bulunan sektör ile ilgili tecrübeleri nedeniyle, denetim süreçleri de sıklıkla ve etkin olarak yapılmaktadır. SALA II isimli gemi yerinde derneğimiz uzmanları desteği ve çevre il müdürlüğümüz denetiminde çevre ve iş sağlığı koruma kuralları çerçevesinde gemini sökümü gerçekleştirmiştir."